Naar aanleiding van de rapportage over West-Brabant in het kader van het project “Krachtig bestuur in Brabant” stelt het college voor dat “de raad en college hierover in een aparte sessie diepgaander spreken en bezien hoe om te gaan met het proces”.

De VPB denkt echter dat we niet kunnen blijven afwachten; binnenkort komt de provincie met haar visie op de toekomst van het Brabantse Bestuurlijke Landschap, waarbij te verwachten valt dat rekening gehouden wordt met de conclusies uit het rapport van de adviescommissie, met als voorzitter Helmi Huijbrechts.

Doel van dit en soortgelijke onderzoeken is om te kijken of de gemeentes hun taken en toekomstige taken aan kunnen, want zoals bekend is de rijksoverheid weer -of nog steeds- aan het decentraliseren. We noemen dat “bestuurskracht”, en kennelijk kan die afgemeten worden aan het aantal inwoners van een gemeente, waarbij tegenwoordig van overheidswege een ondergrens van 100.000 aangehouden wordt. Wij vinden dat een vreemde definitie. Zolang de gemeente alle taken voor haar burgers goed uit kan voeren is zij voldoende bestuurskrachtig; bovendien is het besturen an sich meer afhankelijk van de kwaliteit van de bestuurders en die doet in kleine gemeenten dikwijls niet onder voor die in de steden.

Ik heb me dan ook bijzonder gestoord aan de vooringenomenheid van de adviescommissie tijdens hun bezoek aan onze gemeenteraad, waarbij er als vanzelfsprekend vanuit werd gegaan dat Baarle-Nassau onvoldoende bestuurskrachtig is.

In de rapportage zien we terug dat de invloed van dat gesprek marginaal geweest is, de grote lijn lag al lang vast. Men verraste ons wel met “weeffout” Alphen-Chaam en aansluiten bij Tilburg.

Onze raad is al jaren met het thema bestuurskracht en samenwerking bezig, met als resultaat dat we op vele terreinen al samenwerken met verschillende partners. Alphen-Chaam, Oosterhout, Tilburg, West-Brabantse Samenwerking, veiligheidsregio en ga zo maar door.

Naarmate het samenwerkingsverband groter is, neemt daarbij onze invloed af, tot een niveau waarbij we feitelijk alleen nog mee mogen doen en we er geen controle meer over hebben. Dan komt de democratische legitimiteit in het geding; andere gemeenten, andere bestuurders beslissen over zaken waar onze inwoners onze raad voor gekozen hebben. Als dat over de hele linie geldt, biedt zogenaamd zelfstandig blijven geen meerwaarde meer.

Wij denken dat Baarle-Nassau nu nog voldoende bestuurskracht bezit, maar de raad heeft onderkend dat we de nieuwe taken die de overheid naar gemeentes schuift niet aan zullen kunnen.

Daarom is uitgesproken dat het noodzakelijk is om de bestuurskracht van de gemeente Baarle-Nassau te vergroten en dat intensieve samenwerking met andere Nederlandse gemeenten hiervoor een belangrijk en noodzakelijk middel is. En dat de bestuurskracht alleen vergroot kan worden door naast het inzetten op samenwerking met Nederlandse partners gelijktijdig in te zetten op het borgen en verstevigen van de relatie met Baarle-Hertog.

Misschien moeten we in Nederland ook stoppen met elkaar na te praten over het vermeende tekort aan bestuurskracht, zoals nu in veel gremia gebeurt. Daarmee wordt het een soort van selffulfilling prophecy, die gepredikt wordt door bestuurskrachtmetingscommissies.

Baarle-Nassau is echt nog niet kopje onder gegaan. We hebben onze taken heel behoorlijk uitgevoerd en bovendien zijn we de goedkoopste gemeente in de regio, vlg. BN de Stem van gisteren.

De VPB ziet er niet veel heil in om opgeslokt worden door een grote stad, waarbij we vanaf 20km afstand bestuurd worden. Als een speelgoedautootje wat je aan een lang touw bind..

Anderzijds is het volgens ons geen optie om ons af te keren van elke vorm van bestuurlijke samenwerking of zelfs uiteindelijk samenvoeging. We zouden onze burgers daarmee zwaar tekort doen, want in de toekomst niet de kwaliteit kunnen leveren die verwacht wordt van een gemeente. En dan heb ik het dus over een toekomstige situatie waarbij alle andere gemeentes 100.000+ inwoners hebben en Baarle-Nassau nog steeds 7000-. Volgens ons is 100.000 overigens echt niet nodig, 40 tot 60000 zoals Oosterhout bepleit is wellicht prima om de taken aan te kunnen, en ook zou onze zoekrichting best kunnen liggen in een verband van meerdere dorpen onder de A58, die grosso modo overeenkomstige kenmerken bezitten.

Daarnaast is er natuurlijk onze unieke verstrengeling met Baarle-Hertog. Juist vanwege de ontwikkelingen in het Nederlandse bestuurlijke landschap, is het de hoogste tijd om de samenwerking tussen Hertog en Nassau verder uit te werken en te formaliseren. Je kunt dat een GOB+ noemen, de term Europese gemeente vinden wij ook prima. Daarbij moet vastgelegd worden waar we samen over moeten en willen gaan, en dat moeten we vervolgens in overeenstemming brengen met de nieuwe provinciale en landelijke situatie. Dat wordt nog een uitdagende klus, zowel onderdeel vormen van een groter Nederlands geheel als van een Europese gemeente, samen met Baarle-Hertog.

In de rapportage “Veerkrachtig Bestuur in West-Brabant” wordt het belang van een goede samenwerking tussen Baarle-Hertog en Baarle-Nassau volledig onderstreept.

Volgens de VPB moeten de taken en bevoegdheden, die nodig zijn om de enclavesituatie te kunnen besturen, op gemeenschapsniveau behouden blijven.

Tezamen met de conclusies uit het rapport is er aanleiding om de volgorde van de voorgenomen acties te wijzigen en voorrang te geven aan het samenwerkingsproces met Baarle-Hertog, in plaats van -zoals ons college van burgemeester en wethouders in haar brief van 3 april stelt- dat uitwerking van de samenwerking met Baarle-Hertog op een later tijdstip plaats kan vinden.

Dat willen we dan ook aan het college opdragen.

 

---